De gereedschappen van een edelsmid/goudsmid!

In dit artikel gaan we het hebben over de gereedschappen van een edelsmid, waarmee sieraden worden vervaardigd. Er zijn onwijs veel verschillende soorten gereedschap en allemaal dienen ze een eigen doel: hameren, buigen, trekken, verhitten, schuren, polijsten, vijlen etc. We zouden de lijst nog veel langer kunnen maken.

Vind jij het interessant wat een edelsmid zoal gebruikt en wil je meer over het gebruik te weten komen? Lees dan verder!

Hamers

Hamers, elke edelsmid gebruikt ze. Er zijn diverse varianten die gebruikt worden bij het maken van sieraden. Die met een kunststof kop om bijvoorbeeld een ring rond te slaan, een metalen met bolle kop om te smeden of een hamer met metalen opzetstukjes om textuur in het metaal te slaan. Denk aan een smeedring met ‘deukjes’, het geeft natuurlijk een prachtig effect voor de afwerking van het sieraad.
Bolponsen

Bolsponsen in combinatie met een ank. Met bolponsen en een ank is het mogelijk om metaal een bolling te geven. Het plaat of draadmateriaal wordt in één van de gaten van de ank gelegd waarna je met de bolpons en een hamer de vorm in het materiaal slaat.

Vijlen

Vijlen met grove ‘tanden’ en kleine ‘tanden’ dat zijn de voornaamste verschillen tussen de vijlen van een edelsmid. Toch duiden we de vijlen op een andere manier aan, namelijk als volgt: een zoete vijl met een fijne structuur, een halfzoete vijl voor de meeste klussen en een bastaardvijl met een grove structuur waarmee je meer materiaal weghaalt.

Er bestaan ook naald vijlen. Met deze vijltjes kun je op plekken komen waar je met een grote reguliere vijl niet bij kunt. Bijvoorbeeld handig voor een complex zaagwerkje waar je de grove randen weg wilt halen.

Polijstmachine(s)

Een polijstmachine wordt gebruikt met verschillende borstels, opzetstukken en polijstmiddelen. Zwart polijst middel voor een schurende werking maar lichtblauw voor bijvoorbeeld een hoogglans afwerking. Maar je hebt bijvoorbeeld ook een polijst trommel met RVS kogeltjes. Door de draaiende trommel, gevuld met de kogeltjes worden sieraden gepolijst door de bewegende kogeltjes.

Tangen

Tangetjes om te buigen, knippen of om mee vast te houden kunnen niet missen bij de gereedschappen van een edelsmid. Wanneer je een bepaalde vorm in metaal wilt maken heb je daarvoor natuurlijk goed gereedschap voor nodig en tangetjes bieden daarbij uitkomst. Wil je bijvoorbeeld een bocht maken in metaal, dan wil je natuurlijk niet dat er beschadigingen inkomen door de scherpe hoeken van een rechte tang, dus maak je gebruik van een tang met ronde bek, maar zo kun je bijvoorbeeld met een vlaktang weer scherpe hoeken creëren.

Hangmotor

Een hangmotor biedt een hoop mogelijkheden voor de smid. Je hebt tal van opzetstukjes voor diverse doeleinden. Zo kun je schuren, polijsten, textuur aanbrengen, boren, vrezen, you name it! Op de onderstaande foto’s zie je een aantal van de opzetstukjes die ik gebruik met daarbij een beschrijving waarvoor ik het gebruik.

Ringen verklein én vergroot apparaat

Dit is een handig stuk gereedschap dat absoluut niet kan missen in het atelier van de smid. Met de bovenste staaf kunnen ringen gerekt worden tot een grotere maat, maarrr wel beperkt! Denk zo aan ringen met prachtig gezette stenen of bepaalde vormen? Die kun je niet zomaar rekken. Ook ben je beperkt tot het vergroten, want als je teveel rekt zal de ring scheuren op haar zwakke plek met alle gevolgen van dien! Ik spreek uit ervaring 😉

Kolomboor

Deze kan ook zeker niet missen in een atelier. Met een kolomboor is de smid in staat om precies recht te boren, waarmee dat met een hangmotor en handstuk een stuk lastiger gaat. Sommige projecten vereisen nou eenmaal wat meer precisie dan de andere. Denk bijvoorbeeld aan scharnier verbindingen. Je wilt natuurlijk dat de verbinding soepel opent en sluit, dus heb je een gat nodig die met precisie geboord is zodat het draad er perfect doorheen past.

Schuurpapier

Schuurpapier, van grof tot fijn. Dat is trouwens ook de volgorde waarop schuurpapier gebruikt hoort te worden. Met het maken van een sieraad wordt veel gevijld en gezaagd. Dit zorgt voor ‘lelijke’ randen of onregelmatigheden in het materiaal. Met zulke onregelmatigheden en krassen kun je het sieraad natuurlijk niet hoogglans afwerken. Tenminste, je zult wel glans krijgen maar wel met de lelijke krassen nog aanwezig. Dus wat moet je nu doen om een egaal, hoogglans resultaat te krijgen? Simpel, je begint met grof schuurpapier en werkt toe naar heel erg fijn schuurpapier. Waarom? Met het grove schuurpapier schuur je de ‘diepe groeven’ weg en dan neemt het fijnere broertje van het schuurpapier het over. Zo werk je stapsgewijs de onregelmatigheden weg en maak je het sieraad klaar voor het polijsten. Met schuren maak je ook krasjes, alleen met het fijne schuurpapier zijn de krasjes minuscuul en dat vindt het polijst apparaat gewoon fijn, want die kun je met de juiste polijst pasta heel makkelijk weg polijsten.

Soldeer apparaat

Ook erg handig is iets waarmee je je projecten kun verhitten en daarmee ook onderdelen samen kunt voegen. Het samenvoegen van onderdelen is natuurlijk een belangrijk aspect. En je zou het misschien niet zeggen, maar er gaat nog best wel wat denkwerk aan vooraf. Solderen moet namelijk ook in een bepaalde volgorde of er moet in ieder geval wel over nagedacht worden.

Soldeer komt namelijk in verschillende hardheden. Hard, middel en zacht. Soldeer moet smelten en zoals je misschien al kunt raden, heeft hard soldeer een hoger smeltpunt dan middel en zacht. Waarom is dit relevant? Hierom. Stel dat je een groot project hebt met meerdere solderingen dan wil je natuurlijk niet dat de onderdelen die je als eerste gesoldeerd hebt weer loskomen, want sieraden maken vereist behoorlijk wat precisie. Daarom begin je bijvoorbeeld met hard soldeer voor de eerste 3 onderdelen en de laatste 3 onderdelen met middel. Dat is een veilige manier van werken. Nu is dit natuurlijk een verzonnen voorbeeld maar in de praktijk kom je het vaak tegen. Verbindingen met hard en middel zijn vanzelfsprekend sterker dan die van zachtsoldeer.

Hopelijk heb je een boel opgestoken uit ‘De gereedschappen van een edelsmid’. Wij willen je bedanken voor het lezen van ons artikel! Wij hebben ook nog meer interessante artikelen die je kunt lezen.

De gereedschappen van een edelsmid/goudsmid!